Numer PESEL jest jedną z najważniejszych danych, jakimi dysponujemy. Jeśli wykorzystają go niepowołane osoby, możemy znaleźć się w trudnej sytuacji. Jeśli obywatel zastrzeże swój numer PESEL, informacja o tym pojawi się w Rejestrze Zastrzeżeń Numerów PESEL.
Od 1 czerwca banki i firmy pożyczkowe oraz notariusze i operatorzy telekomunikacyjni będą musieli sprawdzać ten rejestr, nim podpiszą umowę z klientem. Jeśli np. udzielą pożyczki pomimo zastrzeżenia numeru PESEL, osoba poszkodowana, której dane skradziono, nie będzie musiała spłacać zadłużenia, które zaciągnęli oszuści.
Każda osoba pełnoletnia posiadająca numer PESEL może zastrzec go w kilku miejscach: w aplikacji mobilnej mObywatel 2.0, w serwisie internetowym mObywatel oraz w dowolnym urzędzie gminy. Proces ten jest szybki i prosty, szczególnie gdy wykonywany jest elektronicznie.
W aplikacji i serwisie mObywatel można nie tylko zastrzec swój numer PESEL, ale również cofnąć zastrzeżenie z automatyczną datą ponownego zastrzeżenia lub bezterminowo. Ponadto, użytkownicy mogą dowiedzieć się, która firma lub instytucja sprawdzała ich PESEL oraz z jakiego powodu, a także poznać historię swoich zastrzeżeń. Dodatkowo, aplikacja mObywatel umożliwia otrzymywanie powiadomień związanych z usługą Zastrzeż PESEL na telefonie.
Warto zaznaczyć, że zastrzeżony numer PESEL nie wpływa na wiele aspektów codziennego życia. Nie utrudnia to załatwiania spraw urzędowych, takich jak wzięcie ślubu, zameldowanie się czy wyrobienie dokumentów. Nie ma również wpływu na sprawy zdrowotne, na przykład wizyty u lekarza, pobyt w szpitalu czy wykupienie recepty. Zastrzeżenie numeru PESEL nie wpływa także na udział w wyborach, ważność dokumentów (takich jak dowód osobisty, paszport czy prawo jazdy), korzystanie z profilu zaufanego, podróżowanie (w tym przekraczanie granic, podróże lotnicze czy kupowanie biletów lotniczych), wykonywanie czynności służbowych, ani korzystanie z usług poczty. W przypadku Poczty Polskiej, może ona ubiegać się o dostęp do weryfikacji zastrzeżenia w rejestrze, ale nie ma takiego ustawowego obowiązku.
Jeśli zajdzie potrzeba, zastrzeżenie numeru PESEL można w każdej chwili cofnąć w aplikacji i serwisie mObywatel lub w urzędzie gminy, a zmiana ta od razu pojawi się w rejestrze.
Cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL można na dwa sposoby: bezterminowo – wtedy PESEL pozostanie niezastrzeżony do czasu ponownego zastrzeżenia, wyznaczając czas automatycznego ponownego zastrzeżenia. Przerwa między ponowną zmianą statusu zastrzeżenia wynosi 30 minut. To oznacza, że można w każdej chwili zastrzec PESEL lub cofnąć zastrzeżenie, ale już kolejna zmiana statusu zastrzeżenia może nastąpić dopiero po 30 minutach.
Zastrzeżenie numeru PESEL warto cofnąć, gdy planuje się załatwić ważną sprawę i podpisać umowę z: firmami i instytucjami finansowymi, w tym bankami i instytucjami kredytowymi (np. umowę o kredyt, pożyczkę, zakup z płatnością ratalną czy leasing), notariuszami (np. umowę o kupnie lub sprzedaży nieruchomości), operatorami telekomunikacyjnymi (np. gdy chcesz otrzymać kopię swojej karty SIM).
Od 1 czerwca, gdy zgłosimy że utraciliśmy dowód osobisty jednocześnie automatycznie zostanie zastrzeżony numer PESEL.
Zastrzeżenie PESEL nie będzie mieć wówczas wpływu na wyrobienie nowego dowodu osobistego – będzie można to zrobić tak samo jak do tej pory. Takie zastrzeżenie nie zostanie automatycznie cofnięte z chwilą, gdy uzyskamy nowy dowód osobisty. W takim przypadku, jeśli chcemy cofnąć zastrzeżenie, musimy zrobić to elektronicznie w aplikacji lub serwisie mObywatel albo stacjonarnie w dowolnym urzędzie gminy.
Z usługi może na skorzystać bezpłatnie. Do tej pory zrobiło to już ponad 2,7 mln osób w Polsce.
